Karnawał 2012

Karnawał trwa od Nowego Roku lub Święta Trzech Króli do rozpoczęcia Wielkiego Postu (w Środę Popielcową). Tradycyjnie jest związany z kalendarzem katolickim, a w mniejszym stopniu z tradycją prawosławną lub protestancką. Jednym z najpopularniejszych jest karnawał brazylijski, ale wiele miast i regionów na całym świecie świętują w barwny, wesoły i intrygujący sposób.

Geneza

Okres wielkopostny w kalendarzu liturgicznym kościoła katolickiego roku trwa sześć tygodni bezpośrednio poprzedzając Wielkanoc i związany jest z postem oraz innymi pokutnymi praktykami. Tradycyjnie w czasie Wielkiego Postu nie odbywają się wielkie uroczystości i huczne zabawy, a ludzie powstrzymują się od jedzenia pokarmów bogatych w tłuszcze i cukier. Czterdzieści postnych dni, w nawiązaniu do ewangelicznego okresu spędzonego przez Jezusa na pustyni, ma służyć nawróceniu i przygotowaniu do świętowania zmartwychwstania. Niegdyś na krótko przed Wielkim Postem więc ludzie bogaci musieli zacząć pozbywać się zgromadzonego jedzenia i picia, organizowano zatem wielkie uczty. Te huczne, wystawne biesiady uważa się za źródło współczesnego karnawału.

Pochodzenie nazwy "karnawał" jest przedmiotem dyskusji. Powszechnie uważa się, że ma, związek z włoskim słowem "carne", tj. „mięso" oraz łacinskim terminem „valere" (forma „vale" oznacza „żegnaj"). Niektórzy sądzą, że etymologia słowa „karnawał" pochodzi ze zwrotu łacińskiego „carrus navalis", tj. wóz w kształcie okrętu, który uczestniczył w procesji świątecznej ku czci bogini Izydy, a następnie Dionizosa w starożytnym Rzymie.

Wenecja

Początki tutejszego karnawału są bardzo stare: pierwsza wzmianka pochodzi z dokumentu doży Vitale Faliera z 1094 roku, gdzie po raz pierwszy pada termin „karnawał". Oficjalny dokument ustanawiający Karnawał świętem państwowym to wydany przez senat edykt z 1296 roku. Święto wyznaczono w dzień poprzedzający Wielki Post. Karnawał trwał od 26 grudnia do Środy Popielcowej.

Niezbywalnym atrybutem karnawału są maski. Niegdyś służyły do ukrycia tożsamości, płci czy pochodzenia społecznego bawiących się Wenecjan, dziś stanowią wykwintny element karnawałowego stroju i niedomiennie kojarzą się z tym niezwykłym miastem leżącym na archipelagu ponad stu wysepek.

Z karnawałem weneckim związana jest też La Festa delle Marie, czyli procesja dziewcząt kroczących po ulicach miasta w asyście korowodu połączona z wyborami najpiękniejszej uczestniczki imprezy. Tradycja wywodzi się ze średniowiecza, kiedy to z okazji święta obchodzonego w kościele katolickim 2 lutego (we Włoszech m. in. pod nazwą La Festa della Purificazione di Maria) wybierano dwanaście najbiedniejszych i najpiękniejszych Wenecjanek, którym najzamożniejsze rody i doża umożliwiali małżeństwo poprzez ofiarowanie posagu. Dziewczęta te nazywano wspólnym imieniem Maria.

Innym karnawałowym zwyczajem jest Lot Anioła nawiązujący do zdarzenia z 1500 roku, kiedy to turecki akrobata przeszedł po linie od Campanile di San Marco do balkonu Palazzo Ducale, aby podarować ówczesnemu doży prezent. Kultywowano tę tradycję do 1759 roku, gdy miał miejsce śmietelny upadek wykonującego opisywaną akrobację mężczyzny - wówczas zabroniono jej wykonywania. Została przywrócona w zmodyfikowanej formie - dziś z dzwonicy bazyliki na linie zjedżają wybrane osoby.

Rio de Janerio

Jedna z najsłynniejszych na świecie zabaw karnawałowych odbywa się w brazylijskim Rio de Janerio. Rozpoczyna się w ostatni piątek przed środą popielcową i trwa przez pięć dni. Jej początek znamionuje przekazanie uczestnikom parady kluczy do miasta i odpalenie fajerwerków. Następnie na sambodronie rusza parada przedstawicieli szkół brazylijskiej samby rywalizujących ze sobą w tanecznych inscenizacjach przez tych kilka dni i nocy.

Na barwnych, bajecznie przybranych platformach tancerze w wyszukanych kolorowych strojach przedstawiają „ociekający seksem" preformance obejmujący przygotowane specjalnie na tę okazję układy taneczne.

Co roku do Rio de Janeiro przyjeżdża zabawę karnawałową ponad 100 tysięcy turystów. Impreza kończy się nad ranem w dokonaniem wyboru najlepszej szkoły samby.

Wyspy Kanaryjskie

W typowo turystycznym regionie barwne tradycje karnawałowe są atrakcyjne dla rzeszy wypoczywających tu ludzi. Obejmują wymyślne parady w rytmie zarówno muzyki latynoamerykańskiej, jak i współczesnych młodzieżowych utworów. Organizowane są koncerty, uliczne zabawy, konkursy taneczne, pokazy fajerwerków i rozmaite inne rozrywki dla turystów.

W Santa Cruz co roku w lutym odbywa się przemarsz kolorowego korowodu, wybierana jest też królowa karnawału , a wszystko w widowiskowym otoczeniu przepełnionym radosną muzyką, tańcami i happeningami.

Dania

Karnawałowe zabawy nie są zarezerwowane dla ciepłych krajów, chłodniejsze regiony także obfitują w tradycje kultywowane właśnie przed Wielkim Postem. W Danii karnawał, tj. Fastelavn, wiąże się z kolorowymi pochodami i świętem muzyki. Kopenhaga oferuje rozmaite atrakcje, które co roku przyciągają do miasta ponad sto tysięcy osób.

Jednym z najpopularniejszych duńskich zwyczajów karnawałowych sla katten af tønden ("kot w beczce"), który przypomina hiszpańską piniatę - uczestnicy zabawy wypełniają słodyczami i owocami drewniane beczki z wizerunkami kota i zawieszają je, a następnie rywalizują o pierwszeństwo w zniszczeniu ich dna, by wydobyć smakołyki. Niegdyś w beczkach umieszczano koty, a po utrąceniu dna zwierzęta często były zabijane, co miało uchronić przed złem.

Podczas karnawału piecze się Fastelavnsbolle, słodkie bułeczki pokryte lukrem i nadziewane bitą śmietaną (popularne także w Norwegii).