"Zapytaj seniora" - wolontariusze radzą rówieśnikom

Zachęciłyście Panie 20 warszawskich seniorów do zaangażowania się w wolontariat. Na czym polega praca wolontariuszy? Projekt ma tytuł „Zapytaj seniora", czy więc wolontariusze są doradcami? Komu i co doradzają?

Joanna Mielczarek: Nasz projekt to praktyczna realizacja koncepcji wewnątrzpokoleniowego opiera się na czerpaniu z kapitału społecznego seniorów i energii drzemiącej w zdrowej i aktywnej części starszego pokolenia, a nie skupianiu się na wyłącznie na oczekiwanych korzyściach z integracji międzypokoleniowej lub biernym czekaniu na zainteresowanie instytucji. To jest projekt integracji wewnątrzpokoleniowej. Oznacza to, że seniorzy pomagają i doradzają seniorom. Z doświadczeń 10-ciu lat funkcjonowania Stowarzyszenia „mali bracia Ubogich" w Polsce wiemy, że seniorzy to grupa społeczna bardzo zróżnicowana. Osoby będące w tym samym wieku mogą prezentować odmienny a nawet drastycznie różny poziom samopoczucia, stanu zdrowia fizycznego i psychicznego. Wiele osób w podeszłym wieku ma problemy zdrowotne, finansowe, trudną sytuację rodzinną. Zdarza się, że czują się samotni i zamykają z problemami w 4 ścianach, a tam zmagają z przerastającymi ich trudnościami. W projekcie „Zapytaj seniora" pracujemy z osobami, które, mimo wieku, dobrze radzą sobie w życiu: są samodzielne, niezależne, dbają o zdrowie. To nieprzeciętni seniorzy i seniorki, zdecydowani poświęcić swój wolny czas innym, zdeterminowani, aby nieść pomoc swoim rówieśnikom w trudnych życiowych sytuacjach.

Katarzyna Tadeusiak-Jeznach: Nie jest łatwo opowiedzieć o specyfice naszego wolontariatu. Ponieważ zazwyczaj praca wolontariusza na rzecz osoby starszej to: zakupy, opieka, pielęgnacja. Tym razem zadanie dla naszych wolontariuszy seniorów ma inny charakter - wydaje się nam, że podobny do pracy detektywa. Stąd też czasem mówimy, że to trochę projekt detektywistyczny. Zadanie dla wolontariusza to odnalezienie osoby żyjącej w izolacji lub mającej problem, trudność i udzielenie jej pomocy w formie porady. Konsekwencją tej jest uruchomienie działań odpowiedniej instytucji, organizacji lub służb publicznych w celu bezpośredniej pomocy.

Jesteście już po etapie szkoleń i warsztatów przygotowujących grupę 20 wolontariuszy do działań w terenie. Jak wyglądały te przygotowania? Jaką wiedzą dysponują wolontariusze doradcy?

Joanna Mielczarek: 4 szkolenia miały formę warsztatową i obejmowały następujące tematy: podstawy funkcjonowania wolontariatu i jego ramy prawne, bezpieczeństwo pracy wolontariusza oraz partnerzy w realizacji działań projektu, zajęcia z zasad dobrej komunikacji oraz zajęcia, podczas których wolontariusze wspólnie tworzyli swój "kodeks" i zapoznali się z porozumieniem wolontariackim. Przygotowanie do działań to nie tylko szkolenia. Wspólnie opracowaliśmy procedury działania i ścieżki poszukiwania oraz interwencji. Stworzona została też baza instytucji działających na rzecz seniorów: placówek, organizacji, firm świadczących usługi dla seniorów. Seniorzy posługują się też informacjami z 2 publikacji "Poradnika dla osób starszych. Prawa człowieka", wydanego pod auspicjami Rzecznika Praw Obywatelskich, "Obywatelskiego niezbędnika seniora" wydanego przez Biuro Porad Obywatelskich.

Katarzyna Tadeusiak-Jeznach: Chciałabym dodać, że każdy wolontariusz ma przy sobie przygotowany przez Stowarzyszenie zestaw informacji o instytucjach, urzędach i organizacjach, które zajmują się zaspokajaniem różnorodnych potrzeb i interesów seniorów. Tu rola seniora detektywa się kończy, to przedostatnie zadanie - przekazanie informacji o sytuacji osoby (po uprzednim uzyskaniu zgody zainteresowanego) do koordynatorki ds. komunikacji i interwencji w biurze „mbU". Tu z kolei zostaje przesłana oficjalnie informacja do odpowiedniej instytucji, organizacji, urzędu, jednostki samorządowej itp.

Ostatnie zadanie dla seniora to monitoring realizacji zainicjowanej przez „mbU" interwencji. Czyli kolejna wizyta lub telefon do osoby, która potrzebowała pomocy i sprawdzenie, czy sytuacja się poprawiła.

Wolontariusze spotykają się 2 razy w miesiącu przez cały czas trwania projektu. Są też indywidualnie wspierani przez nas, czyli koordynatorki.

Jeśli dobrze rozumiem seniorzy wiedzą, jakie organizacje i instytucje są odpowiedzialne za usługi społeczne czy medyczne, rehabilitacyjne itp. Dla seniorów i w razie potrzeby do tych instytucji docierają z informacją o samotnej osobie w potrzebie.

Katarzyna Tadeusiak-Jeznach: Tak to właśnie wygląda. Teraz jesteśmy na etapie poszukiwań, szukamy dróg dotarcia do osób samotnych, które żyją w izolacji. Teren poszukiwań to najbliższe otoczenie, środowisko, w którym wolontariusze żyją i od lat funkcjonują. Seniorzy pytają innych seniorów - „zasięgają języka" wśród mieszkańców osiedla, swoich przyjaciół, rodziny, znajomych z kościoła czy klubu.

Co mówią wolontariusze? Czy takie Innowacyjne inicjatywy są łatwe w realizacji?

Katarzyna Tadeusiak-Jeznach: Nie tylko nie są łatwe do realizacji, ale dużo wysiłku należy włożyć, aby nasza oferta była zrozumiała dla seniorów (tej grupy, do której chcemy dotrzeć) oraz instytucji i organizacji działających w tym obszarze. Wolontariusze często spotykają się z brakiem zrozumienia i zaufania we własnym środowisku oraz w instytucjach. Mimo że zaopatrzeni są w materiały informacyjne oraz dokumenty świadczące o współpracy wolontariackiej z naszą organizacją. Po prostu senior-doradca-wolontariusz jest rzadkością. Większość osób z takimi działaniami spotyka się po raz pierwszy.

Czy ktoś inny prowadzi podobne działania?

Katarzyna Tadeusiak-Jeznach: Jesteśmy noga w nogę z Biurem Porad Obywatelskich. Otrzymaliśmy z Biura wspaniały poradnik "Obywatelski niezbędnik seniora", który uzupełni kompetencje naszych wolontariuszy. BPO szkoliło naszych wolontariuszy i był to (obok spotkania z policjantką) jeden z najbardziej praktycznych warsztatów.

Czym zachęcacie seniorów do tej innowacyjnej wersji wolontariatu?

Katarzyna Tadeusiak-Jeznach: Nasz pomysł na angażowanie starszych w działania wolontarystyczne zakłada, że sami wolontariusze mają poczuć się w tej pracy dobrze. To też wyzwanie dla seniorów nie tylko dla realizatorek. Spotkania zespołu, wsparcie i kompetencje, jakie otrzymają seniorzy to oczywista korzyść. Satysfakcja z pracy w grupie oraz sukces, gdy potrzebujący otrzyma wsparcie to bardzo indywidualny wymiar satysfakcji.

A na zakończenie projektu planujemy zorganizować dla naszych seniorów bal. Oczywiście wierzymy, że zespół się nie rozpadnie i działał będzie detektywistycznie znacznie dłużej niż czas trwania projektu finansowanego przez FIO.

Czy zamierzają Panie kontynuować w kolejnych latach to przedsięwzięcie?

Joanna Mielczarek: Pośród działań innych organizacji i instytucji zajmujących się wolontariatem nasza propozycja wolontariatu dla seniorów jest nowością, gdyż obejmuje grupę obywateli, która w statystce aktywności społecznej wypada słabo. Niewiele było takich działań rówieśniczych wśród seniorów. Już wiemy, że wolontariat w naszej koncepcji „detektywistycznej" to zadanie nie proste, to wyzwanie dla nas jako organizacji i dla tej 20 osobowej grupy aktywistów. Mimo to liczymy, że znajdzie zrozumienie wśród szerszych kręgów społeczeństwa oraz instytucji i będzie mógł rozwijać się w tej formie jako jeszcze jedna możliwość obywatelskiego zaangażowania osób starszych.